ทบทวนธรรม

ชวนโยมเรียนพระไตรปิฎก

เรื่องอุโปสถสูตร ตอนที่ ๓

การรักษาศีลอุโบสถ ๓ แบบ

คือ

๑. โคปาลอุโบสถ รักษาอุโบสถศีลเหมือนคนเลี้ยงโค

๒. นิคัณฐอุโบสถ รักษาอุโบสถศีลเหมือนนิครนถ์

๓. อริยอุโบสถ รักษาอุโบสถศีลเหมือนอริยสาวก

ช่วงนี้ กำลังศึกษาประพฤติปฏิบัติ “อริยอุโบสถ”อยู่ ซึ่งมีวิธีการบำเพ็ญบุญอยู่มาก วันก่อนได้กล่าว ๓ ประการ คือ

๑. รักษาศีล เป็น “พรหมอุโบสถ”

๒. รักษาศีล เป็น “ธัมมอุโบสถ”

๓. รักษาศีล เป็น “สังฆอุโบสถ”

วันนี้ เพิ่มข้อที่ ๔ ศีลอุโบสถ เอาศีลนั้นเองเป็นอารมณ์ของจิต

การรักษาศีลอุโบสถ ที่มีศีลเป็นอารมณ์เพื่อฝึกจิตให้ผ่องใส งดงาม ปลอดโปร่ง บริสุทธิ์

ศีลนั้น เป็นเหมือนกระจกส่องตัวตนของเรา เมื่อเราใส่ชุดเสื้อผ้า อาภรณ์ เครื่องประดับแล้ว หากไม่ส่องกระจกดูตัวเอง เราก็มองตัวเองไม่ออกว่า ชุดของเรา เครื่องประดับของเรา งามเพียงใด

ศีล คือเครื่องสะท้อนชีวิต หากกระจกหม่นหมอง ส่องตนเห็นไม่ชัด หรือไม่เห็นเลย คนไร้ศีล ก็หม่นหมอง หรือความเป็นคนของผู้นั้นก็หมดไปเลย มองไม่เห็นความเป็นคน ไม่เห็นความเป็นมนุษย์ของผู้นั้น จึงต้องทำความสะอาดกระจกส่องให้ใสสะอาด ยิ่งกระจกสะอาดใส เงาสะท้อนยิ่งชัดและงามมาก

การระลึกถึงศีลของตน จะทำให้เราให้เรามีสติ และมีปัญญาในการรักษาศีลให้ดียิ่งขึ้น หากไม่สมบูรณ์ข้อใด เราก็ปรับปรุงให้ดีขึ้น หากไม่ระลึก ไม่ส่องดูศีลของตัวเองเลย เราก็ไม่รู้ว่าศีลตนบริบูรณ์หรือเปล่า

ส่องดูศีล ย้อนดูศีล ระลึกถึงศีล เราจะได้ปรับปรุงส่วนที่บกพร่อง เมื่อปรับปรุงแล้ว เราก็จะภูมิใจ อิ่มใจ สุขใจที่เราสามารถทำให้ศีลบริบูรณ์ได้

ระลึกถึงศีลด้วยสติ เป็นสมถกรรมฐานอย่างหนึ่ง คือเป็น “สีลานุสสติกรรมฐาน” มีศีลแต่ละข้อเป็นอารมณ์ของสติ เมื่อเพ่งมองศีลแต่ละข้อ แต่ละวัน จิตของเราจะเป็นสมาธิ เมื่อจิตเป็นสมาธิ ความเบาสบาย ความผ่องใส ความสุขก็เกิดขึ้น

ศีลที่รักษาโดยไร้เจตนา ไร้การระลึกถึง ได้บุญแค่ทางกาย แต่ใจว้าวุ่น วุ่นวาย หากเอาศีลที่รักษานั่นแหละมาระลึกนึกถึง แล้วให้ปัญญาไตร่ตรองตาม จะข้อบกพร่องหรือความสมบูรณ์ของศีล หากบกพร่องก็ตั้งเจตนาที่จะรักรักษาให้ดี หากเห็นความสมบูรณ์ของศีลก็จะเกิดความภูมิใจ สุขใจ อิ่มใจ แล้วจะเข้าถึงธรรมได้ง่าย คือเป็นสมาธิได้ง่าย เมื่อธรรมะเกิดมีในใจ ใจเป็นธรรมะแล้ว ศีลจะยิ่งบริสุทธิ์ขึ้นไปอีก เมื่อคนมีใจเป็นธรรมะแล้ว การละเมิดศีลจะเกิดไม่ได้เลย

รักษาศีลด้วยวิธีนี้ เรียกว่า “ศีลอุโบสถ”

อ้างอิง

https://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=20&siri=115